بیژن سمندر سرآینده اشعار شیرازی
***
واژه های این شعر:
شُومُو: شما – این شما که از اختصاصات لهجه ی شیرازی است با –شما-ی دوم شخص جمع فرق دارد و به جای دوم شخص مفرد «تو» در مقام دادخواهی یا تند و صریح صحبت کردن استعمال می شود و جنبه ی خطاب دارد با اندکی جسارت و توهین، در انگلیسی برای همین منظور –Hey You- به کار می رود. گاهی «اوی شومو» هم گفته می شود، معنی تقریبی آن چنین است: (با تو هستم...)
بیت 1- یـِی هُو Yey-hov: یکباره – ناگهانی
بیت 1- اَزینا: اصل آن – از اینهاست و باز از مصطلحات لهجه ی شیرازی است
و برای لغتی که در خاطرشان نیست به کار می رود.
بیت1- کِه چه؟: که چی؟
بیت 2- پُشتِتو را کِردی: پشتت را راه کردی، به من پشت کردی
بیت 3- اَلُو alov (واو ملفوظ است): آتش شعله ور
بیت 3- ایکارا: این کارها (ایوَرا: این ورها،این اطراف)
بیت 5- مُشتُلُقچی Moštoloq-či: مژده رسان، پیک خوش پیام (مُشتُلُق: انعام)
بیت 5- آیه وایه âye-vâye: آواره، سرگردان
بیت 7- گوروک Guruk (گوروک نخ): بسته نخ، گوله نخ (غیر از کلاف نخ است)
در ترکی -تـُپ- به ضم ت می گویند که ریشه آن همان توپ است
بیت 7- تی Ti: نوک
بیت 8- اَی ay (به فتح الف): اگر
بیت 8- سِید ابوالوفا: پیری است مقدس که آرامگاهش در خیابان نادر نزدیک خیابان
لطفعلیخان زند است. می گویند مرید حافظ بوده و بسیار مورد علاقه ی حافظ. در اشعار حافظ به
ایشان اشاره شده:
وفا از خواجگان شهر با من، کمال دولت و دین؛ بوالوفا کرد.
بیت 9- وَواری Vavâri (به فتح واو اول): عاریه
بیت 9- تَرِشا (کردن) Tarešâ: قطرات آب پاشیدن روی کسی (ریشه آن ترشح است)
بیت 10- تِـلِـّه بُختونی Telle-Boxtuni (به کسر ت، تشدید لام و ضم ب): تله بهتانی، بهتان
بیت 11- جُلُنبُر Jolonbor (به ضم ج و ل و ب): بی سر و پا
۱-
ای شهر شاعر پَروَرو، شیراز از گل بهترو!
کو شاعرو؟ کو دلبرو؟ کو ساقیو؟ کو ساغرو؟
۲- کو رقص و نغمه‌ی بیدگونی؟ کو دشتی و دشتسونی؟
کو او جلال و شکرو؟ کو مطرب و افسونگرو؟
۳- کو پَرگلو؟ کو بُـلـبُـلـو؟ کو دشت یاسم و سمبلو؟
کو نهر آبو؟ کو پُـلو؟ کو زمزمه‌ی شاخِه‌ی تـَرو؟
۴- جُمعوی تابسون داغ و داغ، شیرازیوی با هم ایاغ،
دلخوش زیر بنگاه تو باغ، یار یی برو ، تار ئو برو!
۵- پُوی ساز دَسَک می‌زدن، فـلای پــِلـِنـگــَک می‌زدن،
از شوق، شافتک می‌زدن، هم پسرو، هم دخترو.
۶- عجب کــَلـَک بود اکـبـرو، لـُوی گـُلشاخه‌ی نیلوفرو،
داد نمره شو به دخترو، کلکو برد کل اکبرو!
۷- باغ ارم، باغ صفا، باغ خلیلی، دلگشا،
پُر بود باغوی شهرما، از عطر عاشق پـَروَرو،
۸- ای شهر از عالم سـَرُو، شیراز چون گل پَرپَرو،
کو عاشقت عاشقترو؟ کو بیژن سمندرو؟
***
واژه های این شعر:
از گل بهترو = آنکه از گل بهتر است.
توضیح: شیرازی ها همیشه یه "و" به بعضی از واژه هاشون اضافه می کنن. این یکی از مشخصه های زبان شیرازی هم هست. بیژن سمندر با توانایی فوق العاده یی این غزل زیبا و با احساس را طوری سروده که در اکثر واژه ها همان "واو" معروف شیرازیا گنجونده شده. پس اکثر واژه ها همون واژه های عامیانه هستند با این تفاوت که یک "و" به آخر آنها آمده و معمولا در بعضی جاها کلمه را بصورت فعل درآورده.
بیت ۱ ـ شاعر پَروَرو = پرورش دهنده شاعر
بیت 2 - بیدگونی bidgouni: از ردیفهای آواز محلی شیرازی است
دشتی: دشتستانی است از آوازهای دشتستان و شیراز و با دستگاه دشتی که از آوازهای
دستگاه شور است و آن با دشتی تهران که می خوانند فرق دارد.
جلال و شکر: دو تن از نوازندگان معروف شیرازند
(جلال چش بالو _چشم بالا= تار __ و "شکر" = ضرب و آواز)
بیت 3 - یاسم Yasm: یاس
بیت ۴ ـ جُمعوی = جمعه های، روزهای جمعه
بیت 4- بنگاه Bongaah: بهترین جای باغ که معمولا سایبانی از درختهای تنومند دارد
و اطرافش هم جوی آب می گذرد.
احتمالا ریشه اش بُنه گاه است یعنی محلی که بار و بنه را می گذراند و اطراق می کنند.
(در گویش کرمانی نیز بنگاه تقریبا با همین معنی وجود دارد)
بیت ۴ ـ یی برو = این طرف - این سو *** ئــُوبرو = اون طرف - آن سو
بیت ۵ ـ پوی = پای *** دسک = دستک، دست زدن *** فلای = همینطوری، رو هوا
پلنگـک = بشکن *** شافتک = سوت
بیت ۶ ـ لوی = لای، میان
کل اکبر = کربلایی اکبر(احتمالا از دوستان بیژن سمندر).
در این مصراع کل اکبر با (کلک بر: برنده کلک) صنعت جناس لفظ است.
سلام
اگه دوست داشتی بیا با هم بنویسیم
جای شما توی جمع ما خیلی خالیه
زندگی بافتن یک قالیست.
نه همان نقش و نگاری که خودت میخواهی، نقشه را اوست که تعیین کرده.
تو در این بین فقط میبافی.
.
نقشه را خوب ببین.!
نکند آخر کار، قالی زندگیت را نخرند...